در دنیای امروز که وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب با حجم بالای ترافیک مواجه هستند، انتخاب یک سرور کارآمد اهمیت زیادی دارد. Nginx یکی از محبوب‌ترین وب سرورها در جهان است که به دلیل کارایی بالا، مقیاس‌پذیری فوق‌العاده و قابلیت‌های گسترده، انتخاب بسیاری از توسعه‌دهندگان و شرکت‌های بزرگ محسوب می‌شود. اما Nginx چیست و چرا تا این حد مورد توجه قرار گرفته است؟ در این مقاله به بررسی دقیق این وب سرور قدرتمند، نحوه کار، ویژگی‌ها و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.

Nginx چیست؟

Engine-X یا همان Nginx یک وب‌سرور رایگان و متن باز است که به دلیل کارایی بالا و سهولت در مدیریت بار ترافیک، بسیار مشهور است. این نرم‌افزار به عنوان یک پروکسی معکوس (reverse proxy) و همچنین وب سرور (web server) شناخته می‌شود و به ویژه برای ارائه محتوای استاتیک، کشینگ و بهینه‌سازی ترافیک‌های سنگین، مدیریت درخواست‌های هم‌زمان و توزیع بار کاربرد دارد.

تاریخچه انجین ایکس

Nginx در سال 2002 توسط ایگور سیسیوف (Igor Sysoev) ایجاد شد. هدف او از طراحی این نرم‌افزار، رفع مشکلات موجود در وب‌سرورهای آن زمان، به‌ویژه در زمینه مدیریت تعداد بالای اتصالات همزمان بود. اولین نسخه‌ی رسمی آن در سال 2004 منتشر شد و به سرعت محبوبیت یافت و امروزه یکی از پرکاربردترین سرورها در جهان محسوب می‌شود.

وب سرور Nginx چگونه کار می‌کند؟

Nginx به‌عنوان یک وب‌سرور رویداد-محور (Event-Driven) عمل می‌کند و درخواست‌های کاربران را به‌صورت غیرهمزمان (Asynchronous) و تک‌رشته‌ای (Single-Threaded) پردازش می‌کند. این یعنی به جای ایجاد یک پردازش جداگانه برای هر درخواست (مانند وب سرور Apache)، یک فرآیند اصلی (Master Process) وظیفه مدیریت چندین فرآیند کاری (Worker Processes) را بر عهده دارد.

زمانی که یک کاربر درخواست باز کردن یک صفحه وب را ارسال می‌کند، Nginx درخواست را دریافت کرده و در صورتی که فایل مورد نظر استاتیک (مانند HTML، CSS، تصاویر) باشد، آن را مستقیماً به کاربر ارسال می‌کند. اما اگر درخواست نیاز به پردازش سمت سرور (مانند اجرای PHP یا دریافت داده از دیتابیس) داشته باشد، Nginx آن را به یک سرور جانبی مانند PHP-FPM یا Node.js ارسال کرده و نتیجه را به کاربر نمایش می‌دهد.

وب سرور Nginx می‌تواند به‌عنوان یک سرور معکوس (Reverse Proxy) و متعادل‌کننده بار (Load Balancer) عمل کند، یعنی درخواست‌ها را بین چندین سرور توزیع کند تا فشار روی یک سرور خاص کاهش پیدا کرده و عملکرد بهینه‌تری ارائه شود. علاوه بر این، قابلیت کشینگ (Caching) داخلی آن باعث می‌شود که داده‌های پرکاربرد ذخیره شده و سرعت بارگذاری صفحات افزایش یابد.

کاربردهای Nginx چیست؟ (در مدیریت سرورها)

یکی از رایج‌ترین کاربردهای Nginx، عملکرد آن به‌عنوان وب‌سرور اصلی برای میزبانی وب‌سایت‌های مختلف است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ و پرمخاطب مانند Netflix، WordPress، GitHub و Cloudflare از Nginx به دلیل سرعت بالا، مدیریت بهینه‌ی منابع و عملکرد قابل‌اعتماد آن استفاده می‌کنند. این وب‌سرور با توانایی پردازش هم‌زمان هزاران درخواست، گزینه‌ای ایده‌آل برای سایت‌های پرترافیک محسوب می‌شود.

یکی دیگر از کاربردهای مهم Nginx، توزیع بار (Load Balancing) است. در سرورهایی که چندین سرور پشتیبان دارند، Nginx می‌تواند ترافیک ورودی را میان آن‌ها تقسیم کند تا از بارگذاری بیش از حد یک سرور خاص جلوگیری کرده و کارایی سیستم را افزایش دهد. این قابلیت برای سایت‌ها و سرویس‌های ابری که نیاز به دسترس‌پذیری بالا دارند، بسیار حیاتی است.

کشینگ و بهینه‌سازی سرعت یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته‌ی Nginx است. با استفاده از Nginx FastCGI Cache و Proxy Cache، می‌توان داده‌های صفحات وب را کش کرده و از بارگذاری مجدد محتوای تکراری جلوگیری کرد. این کار به‌طور قابل‌توجهی سرعت بارگذاری صفحات را افزایش داده و تجربه‌ی کاربری بهتری را ارائه می‌دهد.

همچنین، Nginx به‌طور کامل از HTTP/2 و WebSocket پشتیبانی می‌کند. این ویژگی امکان ارتباط Real-time را برای اپلیکیشن‌های وب فراهم می‌سازد و برای سرویس‌هایی مانند چت آنلاین، اعلان‌های لحظه‌ای (Push Notifications) و اپلیکیشن‌های تعاملی ایده‌آل است. پشتیبانی از این پروتکل‌های مدرن، باعث می‌شود که Nginx به یک گزینه‌ی قدرتمند برای توسعه‌دهندگان و شرکت‌های فناوری تبدیل شود.

مزایای Nginx نسبت به وب سرور Apache

Nginx به دلیل معماری بهینه و سبک خود، عملکرد بسیار بهتری نسبت به Apache در پردازش درخواست‌های هم‌زمان، مدیریت منابع سرور و امنیت دارد. در ادامه، مهم‌ترین مزایای Nginx در مقایسه با Apache را بررسی می‌کنیم.

مقایسه Nginx و Apache

معماری رویداد-محور

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های Nginx، معماری رویداد-محور (Event-Driven) آن است. برخلاف Apache که برای هر درخواست یک پردازش جداگانه ایجاد می‌کند، Nginx می‌تواند هزاران درخواست را هم‌زمان و با کمترین مصرف منابع پردازش کند. این ویژگی آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای مدیریت ترافیک بالا تبدیل کرده است.

مصرف کمتر حافظه و پردازنده

یکی دیگر از مزایای Nginx، مصرف کمتر حافظه و پردازنده در مقایسه با وب سرور Apache است. این ویژگی به سرورهای با منابع محدود و سایت‌های پرترافیک کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشند و از کندی سیستم جلوگیری شود.

مدیریت فایل‌های استاتیک

Nginx در مدیریت فایل‌های استاتیک مانند HTML، CSS، JavaScript و تصاویر عملکردی بهینه دارد. این سرور فایل‌های استاتیک را مستقیماً و بدون نیاز به پردازش اضافه به کاربران ارائه می‌دهد. نتیجه این کار، افزایش سرعت بارگذاری صفحات و کاهش فشار روی سرور اصلی است.

مدیریت ترافیک‌های بالا

یکی از چالش‌های اساسی وب‌سرورها، مدیریت ترافیک‌های بالا است. درحالی‌که Apache در مواجهه با حجم زیادی از درخواست‌ها دچار افت عملکرد می‌شود، Nginx به دلیل معماری خاص خود قادر است بدون کاهش سرعت و کارایی، تعداد زیادی درخواست همزمان را پردازش کند. این ویژگی Nginx را به گزینه‌ای مناسب برای وب‌سایت‌های پرترافیک، استارتاپ‌های در حال رشد و سرویس‌های اینترنتی بزرگ تبدیل کرده است.

قابلیت کشینگ

Nginx دارای قابلیت کشینگ (Caching) داخلی است که موجب بهبود سرعت بارگذاری صفحات و کاهش بار روی سرور اصلی می‌شود. این ویژگی به‌ویژه برای سایت‌هایی با محتوای پویا و بازدیدکنندگان زیاد اهمیت دارد، زیرا بارگذاری مجدد اطلاعات را بهینه کرده و باعث کاهش تأخیر در نمایش محتوا می‌شود.

امنیت بالا

امنیت بالاتر Nginx نسبت به آپاچی، یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده بسیاری از وب‌سایت‌ها و سازمان‌های بزرگ به استفاده از این وب سرور روی بیاورند. Nginx دارای مکانیزم‌های امنیتی پیشرفته‌ای مانند جلوگیری از حملات DDoS، مدیریت SSL/TLS و محدود کردن تعداد درخواست‌ها است که به‌طور قابل‌توجهی سطح امنیت سرور را افزایش می‌دهد.

مقایسه Nginx و Apache

معایب Nginx چیست؟

اگرچه Nginx دارای مزایای قابل توجهی است، اما معایبی نیز دارد. یکی از مشکلات اصلی آن، پیچیدگی در پیکربندی و راه‌اندازی نسبت به Apache است؛ به ویژه برای کاربران مبتدی که ممکن است با محیط و زبان پیکربندی Nginx آشنا نباشند. همچنین، Nginx به طور پیش‌فرض قابلیت‌های کمتری برای پردازش محتوای داینامیک دارد و برای این کار به مکمل‌هایی مانند PHP-FPM و دیگر فناوری‌ها نیاز دارد.

علاوه بر این، برخی از قابلیت‌های پیشرفته‌ای که Apache ارائه می‌دهد، مانند ماژول‌های متعدد و انعطاف‌پذیری در پیکربندی، در Nginx به سادگی قابل دسترسی نیستند. در نهایت، هر دو سرور نیاز به مدیریت و نظارت مداوم دارند، اما در برخی مواقع Nginx ممکن است نیاز به دانش فنی بیشتری برای بهینه‌سازی و نگهداری داشته باشد.

چگونه Nginx را نصب کنیم؟

نصب Nginx بسته به سیستم‌عامل شما ممکن است متفاوت باشد. در اینجا مراحل نصب آن برای سیستم‌عامل رایج یعنی Ubuntu آورده شده است:

1- بروزرسانی پکیج ها: ابتدا باید لیست بسته‌های پکیج موجود را بروزرسانی کنید. ترمینال را باز کرده و دستور زیر را وارد کنید:

sudo apt update 

2- نصب Nginx: سپس با استفاده از دستور زیر Nginx را نصب کنید:

sudo apt install nginx 

3- راه اندازی Nginx: پس از نصب، می‌توانید Nginx را با استفاده از دستور زیر راه‌اندازی کنید:

sudo systemctl start nginx 

4- تنظیم Nginx برای شروع خودکار: برای اینکه Nginx به‌طور خودکار با ریبوت سیستم شروع به کار کند، از دستور زیر استفاده کنید:

sudo systemctl enable nginx 

5- بررسی وضعیت Nginx: می‌توانید با دستور زیر وضعیت Nginx را بررسی کنید:

sudo systemctl status nginx 

برای نصب Nginx در سایر سیستم‌عامل‌ها، می‌توانید به صفحه رسمی مستندات آن در وب‌سایت Nginx مراجعه کنید:

جمع‌بندی

در این مقاله بررسی کردیم Nginx چیست و چگونه کار می‌کند؟ همچنین مزایا، کاربردها و نحوه نصب این وب سرور رایگان را بیان کردیم. Nginx یک سرور سبک، سریع و کارآمد است که برای مدیریت سایت‌های پرترافیک و برنامه‌های تحت وب ایده‌آل است. اگرچه Apache همچنان محبوبیت زیادی دارد، اما Nginx به دلیل مدیریت بهتر منابع، پشتیبانی از پردازش هم‌زمان و عملکرد بهینه، به انتخاب اصلی بسیاری از توسعه‌دهندگان و مدیران سرور تبدیل شده است. با استفاده از Nginx، می‌توان عملکرد وب‌سایت را بهبود بخشید و تجربه کاربری بهتری ارائه کرد.

سوالات متداول

  1. آیا Nginx رایگان است؟
    • بله، Nginx یک نرم‌افزار متن‌باز و رایگان است. اما نسخه NGINX Plus شامل ویژگی‌های پیشرفته‌ای است که به‌صورت پولی ارائه می‌شود.
  2. آیا می‌توان از Nginx و Apache هم‌زمان استفاده کرد؟
    • بله، Nginx می‌تواند به عنوان Reverse Proxy در جلوی Apache قرار گیرد و درخواست‌ها را مدیریت کند.
  3. آیا Nginx برای سایت‌های کوچک هم مناسب است؟
    • بله، حتی برای سایت‌های کوچک، Nginx به دلیل سرعت بالا و مصرف کم منابع گزینه بسیار مناسبی است.
  4. چگونه می‌توان امنیت Nginx را افزایش داد؟
    • با فعال‌سازی HTTPS، محدود کردن درخواست‌های ورودی، استفاده از WAF (Web Application Firewall) و تنظیم صحیح مجوزهای دسترسی می‌توان امنیت Nginx را افزایش داد.

چنانچه هر گونه سوال در مورد مقاله Nginx چیست دارید، می‌توانید در بخش نظرات در پایین همین صفحه مطرح نمایید.