در علم کامپیوتر و برنامه‌نویسی، عملگرهای منطقی ابزارهای بسیار مهم و اساسی هستند که در فرایند تصمیم‌گیری و اعمال منطقی در برنامه‌ها استفاده می‌شوند. عملگرهای منطقی، ابزارهای قدرتمندی هستند که برنامه‌نویسان را قادر می‌سازند تا شرایط منطقی را در برنامه‌هایشان بررسی کرده و بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری کنند.

در این مقاله از سری مقالات آموزش الگوریتم به بررسی و توضیح عملگرهای منطقی اصلی شامل AND، OR و NOT می‌پردازیم. این عملگرها تأثیر قابل توجهی در طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌ها دارند و در انواع زبان‌های برنامه‌نویسی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دوره پیشنهادی

آموزش پیشنهادی

آموزش الگوریتم و فلوچارت رایگان و به زبان ساده

  • آموزش مفاهیم ابتدایی برنامه نویسی
  • آشنایی با مفهوم متغیر ها و عملگر ها
  • بررسی کاربرد الگوریتم نویسی
  • دستیابی به ذهنیت برنامه نویسی
  • آموزش ساختار های شرطی
علیرضا احمدی
۴.۴
آموزش الگوریتم و فلوچارت رایگان و به زبان ساده مشاهده دوره

عملگرهای منطقی

عملگرهای منطقی در برنامه‌نویسی برای انجام عملیات منطقی بین مقادیر بولی استفاده می‌شوند. این عملگرها به برنامه‌نویسان امکان می‌دهند تا بر اساس شرایط مختلف، مقادیر بولی را با هم مقایسه کنند و عملیات منطقی مختلفی را انجام دهند.

عملگرهای منطقی اصلی شامل AND (و)، OR (یا)، و NOT (نه) می‌شوند. این عملگرها می‌توانند به برنامه‌نویسان کمک کنند تا شرایط مختلف را در برنامه‌های خود بررسی کنند و به تصمیم‌گیری‌های مناسب بر اساس این شرایط برسند. به کمک این عملگرها، می‌توان کدها را مطابق با منطق لازم برنامه‌نویسی کرد و از اشتباهات و برنامه‌های نامناسب جلوگیری کرد. در ادامه به توضیح بیشتر هر کدام از این عملگرها می‌پردازیم.

انواع عملگرهای منطقی

عملگر AND (&&)

این عملگر بین دو عبارت قرار می‌گیرد و در صورتی که هر دوی آنها درست باشند، مقدار درست (true) را برمی‌گرداند. در غیر این صورت، مقدار نادرست (false) را برمی‌گرداند. در زبان‌های برنامه‌نویسی رایج، عملگر AND با استفاده از نمادهای مختلفی مانند && نمایش داده می‌شود.

عملگر OR (||)

این عملگر بین دو عبارت عبارت یا شرط قرار می‌گیرد و در صورتی که حداقل یکی از آنها درست باشد، مقدار درست (true) را برمی‌گرداند. اگر هر دوی آنها نادرست باشند، مقدار نادرست (false) را برمی‌گرداند. در زبان‌های برنامه‌نویسی، عملگر OR با استفاده از نمادهای مختلفی مانند || نمایش داده می‌شود.

عملگر NOT (!)

این عملگر بر روی یک عبارت یا شرط قرار می‌گیرد و مقدار آن را معکوس می‌کند. به عبارت دیگر، اگر عبارت ورودی درست باشد، مقدار نادرست (false) را برمی‌گرداند و بالعکس. در زبان‌های برنامه‌نویسی، عملگر NOT با استفاده از نمادهای مختلفی مانند ! نمایش داده می‌شود.

مثال‌های کاربردی از عملگرهای منطقی

در این بخش به بررسی چند مثال کاربردی از استفاده از عملگرهای منطقی در برنامه‌نویسی می‌پردازیم.

استفاده از عملگر AND (&&)

فرض کنید که می‌خواهید برنامه‌ای بنویسید که بررسی کند آیا یک شخص می‌تواند به یک خدمت خاص دسترسی داشته باشد یا نه. مثلاً، فرض کنید شخص باید حداقل ۱۸ سال داشته باشد و نیاز به حضور در مکانی خاص (مانند محلی که فقط بزرگسالان وارد می‌شوند) داشته باشد. در اینجا، از عملگر AND برای انجام این دو بررسی استفاده می‌شود:

if (age >= 18 && location == “Adults Only Club”) {

دسترسی به خدمت مجاز است//

{else {

دسترسی به خدمت مجاز نیست//

{

استفاده از عملگر OR (||)

فرض کنید که می‌خواهید برنامه‌ای بنویسید که بررسی کند آیا یک شخص می‌تواند به یک خدمت خاص دسترسی داشته باشد یا نه. اگر شخص حداقل ۱۸ سال سن داشته یا از یک نقشه ویژه داشته باشد، او مجاز به دسترسی به خدمت می‌شود. در اینجا، از عملگر OR برای انجام این دو بررسی استفاده می‌شود:

if (age >= 18 || hasSpecialPass) {

دسترسی به خدمت مجاز است//

{else {

دسترسی به خدمت مجاز نیست//

{

استفاده از عملگر NOT (!)

فرض کنید که می‌خواهید برنامه‌ای بنویسید که بررسی کند آیا یک کاربر مجاز به ورود به یک بخش خاص از وبسایت است یا نه. اگر کاربر مجاز به ورود نباشد، برنامه باید یک پیغام خطا نشان دهد. در اینجا، از عملگر NOT برای بررسی مجاز نبودن کاربر استفاده می‌شود:

if (!isAuthorized) {

نشان دادن پیغام خطا به کاربر//

{

با استفاده از این مثال‌ها، می‌توانید اثربخشی و کاربردی بودن عملگرهای منطقی را در برنامه‌های خود درک کرده و بهترین استفاده را از آنها برای انجام تصمیم‌گیری‌های منطقی داشته باشید.

در ادامه، چند مثال دیگر از استفاده از عملگرهای منطقی در برنامه‌نویسی بررسی می‌کنیم.

استفاده از عملگرهای منطقی در حلقه‌ها

ممکن است نیاز داشته باشید که یک عملیات را تکرار کنید تا یک شرط خاص برآورده شود. در این حالت، می‌توانید از عملگرهای منطقی در حلقه‌ها استفاده کنید. به عنوان مثال، در زبان kotlin می‌توانید از حلقه while به این صورت استفاده کنید:

count = 0

while(count < 5) {

    print(” شمارنده: $count “)

    count += 1

}

این حلقه تا زمانی که شرط count < 5 برقرار باشد، ادامه می‌یابد.

استفاده از عملگرهای منطقی در ترکیب با دستورات شرطی

ممکن است نیاز داشته باشید که یک سری شرط را ترکیب کنید تا به یک تصمیم نهایی برسید. در این حالت، می‌توانید از عملگرهای منطقی در دستورات شرطی استفاده کنید. به عنوان مثال:

age = 25

income = 50000

if(age > 18 && income > 30000)

    print(“.شما می‌توانید وام بگیرید” )

در اینجا، شرط age > 18 باید برقرار و همچنین شرط income > 30000 نیز باید برقرار باشد تا پیام “شما می‌توانید وام بگیرید.” نمایش داده شود.

استفاده از عملگرهای منطقی در ترکیب با توابع مقایسه‌ای

ممکن است بخواهید اطلاعاتی را با هم مقایسه کنید و در صورت برقراری شرایط خاص، عملیاتی را انجام دهید. در این حالت، می‌توانید از عملگرهای منطقی به همراه توابع مقایسه‌ای مانند مقایسه برابری، بزرگتری و کوچکتری استفاده کنید. به عنوان مثال:

x = 10

y = 20

z = 15

if (x < y && z == 15)

    print(“شرایط مورد نظر برقرار است.”)

در این مثال، شرط x < y باید برقرار و همچنین شرط z == 15 نیز باید برقرار باشد تا پیام “شرایط مورد نظر برقرار است.” نمایش داده شود.

کلام پایانی

به طور کلی، عملگرهای منطقی شامل AND، OR و NOT ابزارهای بسیار مهم در برنامه‌نویسی هستند که برای اعمال منطقی و تصمیم‌گیری بر اساس شرایط مختلف استفاده می‌شوند. این عملگرها بر روی مقادیر منطقی (مقادیر صحیح و غلط) عمل می‌کنند و نتیجه‌ی آن‌ها نیز مقدار منطقی خواهد بود. با فهم و استفاده صحیح از این عملگرها، برنامه‌نویسان می‌توانند کدهای بهبود یافته و عملکرد بهتری برای برنامه‌های خود بسازند.

با ثبت نظرات، انتقادات، پیشنهادات و همچنین سوالات خود در بخش دیدگاه‌ها، سایت ما را در راستای بهبود کیفیت خدماتمان یاری نمایید.